КР атрымаў праект новай Канстытуцыі, якую хочуць навязаць улады. Стала яшчэ горш

Каардынацыйная Рада праз свае крыніцы атрымала праект паправак у Канстытуцыю, які ўлады закрыта і таемна спрабуюць прапанаваць беларускаму грамадству. Відавочна гэта не ўсе змены, гэта не канчатковы тэкст, але мы лічым патрэбным апублічыць гэты дакумент у суправаджэнні каментарыеў нашых юрыстаў.

Пры гэтым мы настойваем, што ніякае абмеркаванне Канстытуцыі не будзе здзейсненым, пакуль не будуць выкананыя тры асноўныя патрабаванні беларускага народа:

• Спыненне палітычнага пераследу грамадзянаў Рэспублікі Беларусь з боку ўлад, узбуджэнне крымінальных спраў па фактах гвалту, прыцягненне вінаватых да адказнасці.
• Вызваленне ўсіх палітычных зняволеных, скасаванне незаконных судовых пастаноў, выплата кампенсацый усім пацярпелым.
• Правядзенне новых выбараў па міжнародных стандартах з новым складам усіх камісій па выбарах, уключаючы Цэнтральную камісію.

У дакуменце, атрыманым праз нашыя крыніцы, уладамі прапануецца шэраг змен, якія супярэчаць інтарэсам беларусаў і нормам міжнароднага права. Таксама ў дакуменце адсутнічаюць прапановы па змене палітычных частак канстытуцыі.

Прапановы аб папраўках ў Канстытуцыю

Нас пазбаўляюць права на страйк як спосаб выказвання палітычнай пазіцыі.

Цяпер у Канстытуцыі так:

У ч. 3 артыкулы 41 актуальны тэкст “Грамадзяне маюць права на абарону сваіх эканамічных і сацыяльных інтарэсаў, уключаючы права на аб’яднанне ў прафесійныя саюзы, заключэнне калектыўных дамоў (пагадненняў) і права на страйк”

Улады хочуць змяніць на:

“Кожны чалавек мае права на абарону сваіх эканамічных і сацыяльных інтарэсаў, уключаючы права на аб’яднанне ў прафесійныя саюзы. Умяшанне дзяржавы ў дзейнасць прафесійных саюзаў недапушчальна, з выключэннем выпадкаў абмежавання іх дзейнасці ў адпаведнасці з законам. Працаўнікі маюць права на заключэнне калектыўных дамоў (пагадненняў) і права на страйк як апошні спосаб вырашэння калектыўнай працоўнай спрэчкі для абароны сваіх працоўных, эканамічных і сацыяльных інтарэсаў. Парадак ажыццяўлення і абмежавання права на страйк вызначаецца законам.”

Каментарый юрыстаў КР:

На сённяшні дзень грамадзяне Беларусі маюць права на страйк выключна як на спосаб дазволу калектыўнай працоўнай спрэчкі (артыкул 388 Працоўнага кодэкса). Аднак цяпер гэта не зафіксавана на узроўні канстытуцыйнага акта. Перанос дадзенай пазіцыі ў Канстытуцыю азначае, што права на страйк адназначна выключаецца з магчымых метадаў выказвання палітычнай пазіцыі.

Мы страцім усеагульнае права на бясплатную медыцынскую дапамогу.

Так, у артыкуле 45 фактычна выключаецца ўсеагульнае права на аказанне бясплатнай медыцынскай дапамогі.

Цяпер у Канстытуцыі так:

“Грамадзянам Рэспублікі Беларусь гарантуецца права на ахову здароўя, уключаючы бясплатнае лячэнне ў дзяржаўных установах аховы здароўя. Дзяржава стварае ўмовы даступнага для ўсіх грамадзянаў медыцынскага абслугоўвання. Права грамадзянаў Рэспублікі Беларусь на ахову здароўя забяспечваецца таксама развіццём фізічнай культуры і спорту, мерамі па аздараўленні навакольнага асяроддзя, магчымасцю карыстання аздараўленчымі ўстановамі, удасканаленнем аховы працы”.

Улады хочуць змяніць на:

У прапанаванай рэдакцыі Канстытуцыі адсутнічаюць гарантыі на аказанне бясплатнай медыцынскай дапамогі: “Атрыманне платнай медычнай дапамогі ў дзяржаўных установах аховы здароўя, прыватных медычных арганізацыях, а таксама ў асоб, што займаюцца прыватнай медыцынскай практыкай, выконваецца ў парадку, вызначаным заканадаўчымі актамі”.

Мы страцім права на гарантаваны штогадовы аплатны адпачынак.

Цяпер у Канстытуцыі так:

Артыкул 43 дзейнічаючай Канстытуцыі гарантуе права на штогадовы аплатны адпачынак. “Працаўнікі маюць права на адпачынак. Для працоўных па найманні гэта права забяспечваецца ўсталяваннем працоўнага тыдня, які не перавышае 40 гадзін, скарочанай працягласцю працы ў начны час, даваннем штогадовых аплатных адпачынкаў, дзён штотыднёвага адпачынку”.

Улады хочуць змяніць на:

У новай версіі Канстытуцыі беларусам не гарантуецца такое права: “Працоўныя маюць права на адпачынак. Для працаўнікоў гэта права забяспечваецца ўсталяваннем працягласці працоўнага тыдня, які не перавышае 40 гадзін, скарочанай працягласцю працы ў начны час, даваннем працоўных адпачынкаў, выхадных дзён і іншых перыядаў часу адпачынку”.

Каментарый юрыстаў КР:

Гарантыя штогадовага аплатнага працоўнага адпачынку з’яўляецца неабходным складнікам канстытуцыі кожнай краіны.

Яшчэ больш абмежаванняў для палітычных партый

Цяпер у Канстытуцыі так (артыкул 5):

“Палітычныя партыі, іншыя грамадскія аб’яднанні, якія дзейнічаюць ў рамках Канстытуцыі і законаў Рэспублікі Беларусь, спрыяюць выяўленню і выразу палітычнай волі грамадзянаў, бяруць удзел у выбарах. Палітычныя партыі і іншыя грамадскія аб’яднанні маюць права карыстацца дзяржаўнымі сродкамі масавай інфармацыі ў парадку, вызначаным заканадаўствам. Забараняецца стварэнне і дзейнасць палітычных партый, а таксама іншых грамадскіх аб’яднанняў, што маюць мэтай гвалтоўную змену канстытуцыйнага ладу або вядучых прапаганду вайны, сацыяльнай, нацыянальнай, рэлігійнай і расавай варожасці”.

Улады хочуць замяніць на:

У новай версіі прапануецца зрушыць фокус з забароны на дзейнасць арганізацый, якія парушаюць канстытуцыйны лад на забарону замежнага фінансавання палітычных партый:

“Грамадскія аб’яднанні роўныя перад законам. Не дапускаецца няпраўнае ўмяшанне дзяржавы ў справы грамадскіх аб’яднанняў і грамадскіх аб’яднанняў у справы дзяржавы, ускладанне на грамадскія аб’яднанні функцый дзяржаўных органаў. У Рэспубліцы Беларусь не дапускаецца дзейнасць палітычных партый і прафесійных саюзаў іншых дзяржаў,  а таксама фінансаванне палітычных партый і прафесійных саюзаў замежнымі юрыдычнымі асобамі і грамадзянамі, замежнымі дзяржавамі і міжнароднымі арганізацыямі.”

Каментарый юрыстаў КР:

Забарона замежнага фінансавання існуе і цяпер на узроўні заканадаўчых актаў (прыкладам, артыкул 24 Законы пра палітычныя партыі), мэтазгоднасць вынясення яе на ўзровень канстытуцыйнага акта неадназначная.

Будзе замацаваны прыярытэт міжнародных дамоў перад законам краіны

Цяпер у Канстытуцыі так (артыкул 8):

Раней у артыкуле пазначалася прыярытэтнасць Канстытуцыі перад міжнароднымі дамовамі: “Рэспубліка Беларусь прызнае прыярытэт агульнапрызнаных прынцыпаў міжнароднага права і забяспечвае адпаведнасць ім заканадаўствы. Рэспубліка Беларусь у адпаведнасці з нормамі міжнароднага права можа на самаахвотнай падставе ўваходзіць у міждзяржаўныя ўтварэнні і выходзіць з іх. Не дапускаецца заключэнне міжнародных дамоў, якія супярэчаць Канстытуцыі”.

Улады хочуць змяніць на:

У артыкуле 8 прапануюцца праўкі, якія замацуюць прыярытэтнасць міжнародных дамоў. У новай рэдакцыі, артыкул 8 абвяшчае “Міжнародныя дамовы Рэспублікі Беларусь з’яўляюцца складнікам яе прававой сістэмы. Калі міжнароднай дамовай Рэспублікі Беларусь пастаўлены іншыя правілы, чым прадугледжаныя законам, то ўжываюцца правілы міжнароднай дамовы”.

Каардынацыйная Рада лічыць, што кожныя змены Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь павінны гарантаваць выкананне базавых прынцыпаў:

• змяняльнасць улады, уключаючы абмежаванне на знаходжанне прэзідэнта ва ўладзе цягам не больш за два тэрміны;
• падзел заканадаўчай, выканаўчай і судовай галін улады;
• правядзенне вольных і дэмакратычных выбараў;
• недатыкальнасць незалежнасці і тэрытарыяльнай цэласнаці Рэспублікі Беларусь.

Пазіцыя КР застаецца нязменнай – спачатку выкананне асноўных патрабаванняў, потым новая Канстытуцыя.

‍